فرمت فیلم چیست؟ یک ویدیو چند بخش دارد؟ پاسخ این پرسش‌ها خیلی ساده نیست و نیاز به توضیح دارد. فرمت فایل ویدیویی در واقع نوعی قالب برای ذخیره داده‌های ویدیویی دیجیتال در سیستم‌های رایانه‌ای است. تقریبا همیشه حجم و اندازه ویدیو با استفاده از روش‌های مختلف فشرده‌سازی کم شده و سپس ذخیره می‌شود.

یک فایل ویدیویی از ۲ قسمت تشکیل شده است: ۱ـ کدک ۲ـ کانتینر

کدک (Codec) چیست؟

برنامه (یا سخت‌افزاری) که می‌تواند ویدیو یا صوتی فشرده و رمزگذاری شده را رمزگشایی کند، کدک نامیده می‌شود. کدک پروتکلی است برای رمزگذاری (Encode) و رمزگشایی (Decode) ویدیو (کلمه codec از ترکیب دو کلمه enCOde / DECode به‌وجود آمده است). Encode در زمان فشرده‌سازی فایل اتفاق می‌افتد و Decode در زمان اجرای فایل ویدیویی اتفاق می‌افتد. اجرا و استفاده از یک فایل ویدیویی به یک مجموعه کدک متناسب با نوع کدگذاری ویدیویی و صوتی که فایل با آن فشرده شده است نیاز دارد.

کدک‌ها، داده‌ها را برای ذخیره‌سازی، کدگذاری و فشرده (Compress) می‌کنند و در مواقع نیاز برای اجرا، ویرایش یا نمایش از حالت فشرده خارج می‌کنند. یک کدک معمولا یک قطعه کد (Code) کوچک است که توسط سایر نرم‌افزارها خوانده می‌شود تا کار خود را انجام دهد. البته کدک‌ می‌تواند یک قطعه سخت‌افزاری نیز باشد که تصویر و صوت آنالوگ را به دیجیتال تبدیل می‌کند. گاهی اوقات هم کار کدک کاملا برعکس است و سیگنال دیجیتال را به آنالوگ تبدیل می‌کند.

همچنین بخوانید:  آموزش اشتراک گذاری و کنترل از راه دور در آیفون، آیپد و مک

کدک، یک فایل ویدویی را ترجمه کرده و برای نمایش در پخش‌کننده‌های تصویری آماده می‌کند. بیشتر فایل‌های ویدیویی به شکل‌های مختلف فشرده می‌شوند؛ در واقع طوری تغییر یافته و اصلاح می‌شوند که فضای کمتری در زمان ذخیره‌سازی اشغال کنند. یکی از بزرگترین مزیت استفاده از کدک‌ها، کم کردن حجم فایل‌هاست.

تعداد کدک‌ها بسیار زیاد است و در اکثر اوقات هم تشخیص تفاوت‌هایشان کار دشواری‌ است. از جمله کدک‌های متداول می‌توان به H.264 ، MPEG-4 ، DivX و H.265 اشاره کرد. یک کدک خوب بایستی دارای کارایی و راندمان بالا باشد؛ به معنای دیگر، توانایی حفظ کیفیت در ضمن کاهش سایز فایل را داشته باشد.

کانتینر یا ظرف (container) چیست؟

یک پرونده ویدیویی معمولا از یک کانتینر (به عنوان مثال فرمت Matroska) تشکیل شده است که مانند ظرفی حاوی داده‌های ویدیویی با فرمت کدگذاری ویدیو (به عنوان مثال VP9) و داده‌های صوتی با فرمت کدگذاری صوتی (مانند پسوند Opus) است. کانتینر چگونگی ساختار داده‌ها و ابرداده‌ها را تعیین می‌کند، البته به استثنای نحوه رمزگذاری ویدیو (که کدکننده یا همان کدک آن را تعیین می‌کند). ظرف یا کانتینر می‌تواند شامل اطلاعات هماهنگ‌سازی، زیرنویس‌ها و داده‌های کلی دیگری (ابرداده‌ها) مانند عنوان باشد.

کانتینر را همه ما و به‌طور عمومی با عنوان فرمت (Format) می‌شناسیم و نوع آن به‌صورت پسوند در انتهای نام فایل می‌آید. از میان انواع فرمت های فیلم، «AVI» ، «.MP4.» و «MOV.» متداول‌ترین آنها هستند. فرمت‌ ویدیو را برای سازگاری با دستگاه‌ها، پخش‌کننده‌ها و نرم‌افزارهای مختلف می‌توان با کدک‌های متفاوتی ایجاد یا انتخاب کرد.